Türkiye sol hareketinin tarihindeki yogunluk ile bu tarih üzerine yapilmis arastirmalar degerlendirildiginde bir paralellik olmadigini görürüz. Solun siyasi tarihinin yaklasik yüz yillik bir gecmisi olmasina ragmen bu konuda yayinlanmis eserler cok sinirlidir.
Bunun cok cesitli nedenleri vardir. En önemli neden, yasakli bir tarih olmasidir. Solun siyasi gecmisini merak edenler konuyu ilk önce anti-komünist yayinlardan ögrenmeye calistilar. Ancak 1961den sonra bu konuda daha ciddi arastirmalar yayinlanmaya baslanmistir. Artik konu giderek kendi icinde genclik, sendikalar,
enternasyonal iliskiler gibi belli alanlarda ayrintili calismalari gerektiren bir boyuta gelmistir.
Fakat, tarihi yazmak, tarihi yapmaktan daha zordur derler. Belli zorluklari asarak bir okuyucunun eline ulasan böyle bir kitabin nasil hazirlandiginin-yazildiginin okuyucu tarafindan bilinmesinde yarar var. Okuyucu bu ön bilgilerle, okudugu kitabi daha iyi anlayabilir, daha iyi degerlendirebilir, edinecegi bilgi ve hazzi daha da artirabilir. Ayrica yazar-okuyucu arasinda olusacak güven iliskisini daha da pekistirebilir.
Mahir Cayan hakkindaki bu biyografik kitap da solun genel tarihine iliskin arastirmalardan pek farkli degildir. Bu kitap ana hatlariyla söyle hazirlandi Ilk elde arastirmacilarin karsilastigi sorun ekonomik olmustur. Ikinci sorun, elde edilecek bilgilerin derlenip toparlanmasidir. Kitabi hazirlarken konuyu birinci dereceden bilen kisilerle görüsme yapmak, belge ve dokümanlari incelemek icin yurtici-yurtdisi degisik yerlere gidilmesi gerekiyordu. Bu sorun kitabin bitme asamasina kadar sürmüstür.
Mahirin biyografisini hazirlamak elbette ki kolay olmadi. 91de belge toplamaya basladigimda sonucta binlerce sayfalik doküman-belge-arastirma okumam erekecegini ve yüzden fazla kaseti dolduracak röportajlar yapacagimi düsünmemistim. Ilk anda direkt bilgilere ulasmakta zorluk cektim. Bunun en önemli nedeni, olayi bilen birinci elden taniklarin büyük cogunlugunun sag olmamasidir. Ikinci neden, devletin elinde bulunan belgelere mahkeme tutanaklari, ifadeler vb. ulasma güclügüdür. Ayrica sanik avukatlarinda olmasi gereken belgelerin önemli bir kismi gözalti-tutuklama-arama nedeniyle yok olup gitmistir.
