Sfiler manevi tecrübelerini anlatmak icin birbiriyle irtibatli üc terim kullanmistir vecd, vücd ve tevacüd. Vecd ya da vücd, öncelikle bir sey bulmak, bilmek, tevacüd ise bulmak icin insanin kendini zorlamasi demektir. Tasavvufun teorik gelisimiyle paralel olarak sfinin vecd halinde buldugu ya da bulmak icin kendini zorladigi hali anlatan vücd, felsefe ve kelamda asina oldugumuz varlik anlamina dogru bir anlam gelismesi kazanmis olsa bile sfiler varlik ile bilmek ya da bulmak arasindaki iliskiyi her zaman korumustur.
Bu meyanda varlik ve bilmek arasindaki iliski bir sebep-sonuc, hatta madde-suret iliskisi gibidir. Sadreddin Konev, varligi mutlak anlamda kullandiginda Tanriyi kasteder. Bu anlamda varlik ya da Tanri, Metafizikin konusudur. Bu yaklasim, basindan beri kendilerince veya baskalari tarafindan varligin birligi diye isimlendirilen bir ögreti etrafinda tesekkül etmis bir ekolün ana fikri haline gelmistir. Konev varlik ve bilgi arasindaki bu iliskiyi sürdürür ve sözgelimi Tanriya varlik demenin bilgi ve dolayisiyla sinirlama ve tanimlama anlamina geldigine dikkat ceker. Bu yönüyle sfiler icin bilmek ve varlik, birbirini Sgerektiren iki seydir.
En genel kavram olmasi itibariyle kendinden baska bir sey ile tanimlanamayan varlik basta Tanri olmak üzere icinde insanin da bulundugu bir gercekligi isaret eder. Bilgi ise insanin, ayni zamanda bir parcasini teskil ettigi, bu genel gerceklikle iliskisini tanimlar. Varlik-bilgi iliskisi Mutlak Varlikin tecellisiyle de izah edilebilir. Buna göre öncelikle mutlaklik bilgi disi olmak demektir. Mutlak Varlikin bilinmeye yönelmesi ise taayyün, takayyüt, tecelli vb. gibi bilgiyle ve tanimlamayla ilgili terimlerle ifade edilir. Bunlarin hepsini kapsayan terim ise nüzul ve tenezzüldür. Varligin taayyünü tenezzül, buna karsin insanin seyr ü sülük serüveninde yukari dogru terakkisi ise urc-mirac terimleriyle ifade edilir. Konevnin bilgi ve varlik görüsünü arastirmak, en genel ifadesiyle Konevnin Metafizik anlayisini arastirmak; Tanri, alem, Tanri-alem iliskileri, ilahi isimler, insan, nefs teorisi, varliklar arasi iliskiler vb. görüslerini ayri ayri ele almak demektir. Ekrem Demirli
