Tarih, toplumlari, milletleri ya da bir takim kuruluslari etkileyen hareketlerden dogan, olaylari, zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasindaki iliskilerin daha önceki ve sonraki olaylarla baglantilarini kuran ve her milletin kurdugu medeniyeti inceleyen bir bilim dalidir. Yani tarih, insan, zaman, mekan, olay ve düsüncelerin bilesimidir. Istikbal, mazi ile sekillenir. Bu sekillenme daha cok tarih anlatimlari ve tarih yaziciligi ile gerceklesir.Yüzyillardir tüm dünyada oldugu gibi Osmanli Devletinde de tarih ile ilgili bircok eser telif edilmistir. Bunlarin bazilari dünya tarihi, bazilari devletlerin ve milletlerin tarihi, bazilari ise kurumlarin tarihidir. Dünya tarihini konu alan genis kapsamli bu eserlerden biri de bir Osmanli bürokrati olan Diyarbakirli Said Pasanin kaleme aldigi Ibretler Aynasi anlamina gelen Miratül-iber adli eseridir. Sadelestirerek yayina hazirladigimiz bu eser, Hicri 1304-1306 tarihlerinde Istanbulda Karabet ve Kasbar Matbaasinda basilmistir. Dünyanin yaratilisindan ve insanligin baslangicindan itibaren tarihin asamalarini inceleyen bu eser, tarih ilmi ve bu ilmin istifade ettigi yardimci ilimler hakkinda bilgi veren bir mukaddime ile baslamaktadir.Diyarbakirli Said Pasanin 19. yüzyilda kaleme aldigi Miratül-iberin dilinin, anlatilan konuya bagli olarak degisiklik göstermekle birlikte, cok sade oldugu söylenemez. Yazar, zaman zaman uzun, secili anlatimi hatirlatan cümleler kurmustur. Bunun yaninda tanim cümleleriyle birlikte tarihlerin verildigi cümleler daha kisadir. Yerine göre faydali cümleler türünden aciklama cümlelerine de yer vererek tarihi bilgileri mevcut kaynaklardan aktarma yoluna gitmis, anlatimin akisi icinde kendi cümlelerini dile getirmistir.Said Pasa, eseri hazirlarken din, ilm, eski ve yeni bircok kaynaktan istifade etmis ve istifade ettigi bu kaynaklari da zikretmistir. Mesela kainatin yaratilmasi hadisesini Kuran-i Kerm ve Tevrattan delillerle anlatmis, arkeoloji ve benzeri ilimlerin konu edildigi görüsleri de Kuranin nassi yönünde belirtmistir.Dokuz ciltten olusan Miratül-iberde baslangictan itibaren insanligin gecirdigi evreler tarih, cografya, kültür ve medeniyetle birlikte ele alinmistir.Mukaddime bölümünden sonra, Said Pasanin, Miratül-Iberinin dokuz cildinin muhtevasi su sekildedir1. Cilt lemin yaratilisi, Cin kavmi ve Iblsin yaratlisi, Hz demden Hz. Isaya kadar büyük peygamberlerin hayati, dillerin degismesi, Yahudi milletinin ahvali konularina yer verilmistir. Bunlarin yaninda Asya Kitasi, Mezopotamya, Babil, Asur, Farslar, Pisdadiyan, Med, Sasaniyan devletleri ve Eski Farslarin medeniyet ve mezhepleri üzerinde durulmaktadir.
