Marx bize Insan ve Doga arasinda maddi bir etkilesim oldugunu, ancak bu maddi etkilesimi baslatan, düzenleyen ve kontrol edenin Insan oldugunu ögretmistir. Insan aktif, bilincli ve kontrol eden faktördür; Doga ise bilincsiz, pasif faktördür ve insana kendi tarihini olusturacagi malzemeleri ve kosullari saglar. Insan kendi tarihini yapmaya önce dis dünyayi degistirerek baslar ve böylece kendi dogasini da degistirir. Maddi kosullari ve insan aliskanliklarini komünizm devletine uygun hale getirmek icin degistirmek proletaryanin tarihsel islevi olduguna göre, bu nedenle proletaryanin kosullari eline almasi ve degistirmesi gereklidir. Bu tarihsel islevin yerine getirilmesinde ilk adim, proletaryanin kendisini egemen sinif konumuna yükseltmesi ve siyasi üstünlügünü kullanarak tüm sermayeyi burjuvaziden derece derece koparmasi, tüm yasam araclarini isci sinifinin elinde merkezilestirmesi, üretimin verimliligini arttirmasi ve tüm toplumsal evrimi komünizm durumuna dogru yönlendirmesidir. Ancak bu zaman alacaktir. Toplumun kapitalizm durumundan komünizm durumuna dogru devrimci yeniden insasi tüm dünyada bir anda gerceklesmeyecektir. Bu devrimci yeniden yapilanma adim adim, bir ülkeden digerine gerceklesecek, birbirini izleyen her adim dünya devrimini hedefine daha da yaklastiracaktir. Bu arada bir dizi melez devlete, kapitalizm ve komünizmin bir karisimi olacak sosyalizm devletlerine sahip olacagiz. Ilerleme, önce ana sanayilerin toplumsallastirilmasiyla cevrede baslayacak ve bu ilerleme giderek merkeze dogru yaklasacak, tüm üretken faaliyetler ve islevler toplumsallastirilacak, ta ki yüksek komünizm kendi temeli üzerinde yükselene kadar.